Epilepsi nedir? Epilesi nöbeti nasıl anlaşılır?

Doç. Dr. Sevim Türay, Epilepsi hastalığı tanısı konması için bir kişinin birden fazla tekrarlayan nöbeti olması gerektiğini sadece bir kez nöbet geçirmek ile epilepsi tanısı konulamayacağını söyledi.

Epilesi nöbeti nasıl anlaşılır?

Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Nöroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sevim Türay, epilepsi hastalığı hakkında açıklamalarda bulundu. Epilepsi tanısının konulması için kişide tekrarlayan nöbet görülmesi gerektiğini belirten Türay, şöyle konuştu;

“Nöbet: anormal, kuvvetli ve hızlı bir elektrik akımı sonucunda beyin hücrelerinde oluşan, kişinin bilincinde ve/veya hareketlerinde görülen geçici değişikliklerdir. Nöbet geçirmek epilepsi hastalığı nedeniyle olabileceği gibi, çeşitli nedenlere bağlı da olabilir. Bu nedenle sadece bir kez nöbet geçirmek ile epilepsi tanısı konulmaz. Nöbete ek olarak EEG ve beyin MR incelemelerinde epilepsi ile ilişkili bulgular tespit edilmeli.”

Epilepsinin hem çevresel faktörler, hem genetik etkiler nedeniyle, hem de vücudumuzun diğer hastalıklarının beyni etkilemesi sonucunda gelişebileceğini belirten Türay, “Epilepsi beyni etkileyen birçok farklı nedenle meydana gelebilir. Bu durumları iki ana başlıkta toparlayabiliriz: Birincisi altta yatan nedenin saptanabildiği epilepsiler; beyinde oluşan yapısal ya da doğuştan bir bozukluğa bağlı, tümör, beyin hasarlanması, kaza ya da kanama sonucu olan zedelenmeler ve bilinmeyen nedenlere bağlı olanlar ve genetik geçişli epilepsilerdir” dedi.

Çocuklarda epilepsi nöbeti nasıl anlaşılır?

Türay, En sık görülen nörolojik hastalık olan epilepsinin en çok 1 yaş altındaki çocuklarda ve 65 yaş üstündeki kişlerde görüldüğünü belirtti. Her yüz çocuktan birinin epilepsi hastası olduğunu belirten Türay, bazı epilepsi türlerinin genetik olduğunu belirtti.

Epilepsi nöbetleri hakkında toplum içinde doğru bilinen yanlışlar oldığına dikkat çeken Türay şöyle konuştı;

“Her epilepsi nöbetinde şuur kaybı olmayabilir, bazı nöbetler sadece uykuda görülebilir. Büyük nöbetler sırasında hastada şuur kaybı, kollar ve bacaklarda kasılma, sonrasında çırpınma, arkasından da derin ve hırıltılı bir solunum şeklinin ortaya çıkabilir. Ağızdan köpük gelebilir, hasta dilini ısırabilir, idrar kaçırabilir ve dudaklarında, yüzde, ellerde morarma olabilir. Kasılma ve çırpınma dönemi 1-3 dakika süren bu nöbet aile için çok ürkütücü gelir. Bu nöbetleri ardından uyku hali izleyebilir”

Küçük nöbetlerin anlaşılamayabileceiğini belirten Türay, küçük epilepsi nöbeti işaretlerini şöyle tanımladı;

Gözlerde boş bakma, gözün bir yere takılması şeklinde ortaya çıkan dalma nöbetleri, çevreye şaşkın bakınma veya birlikte, yalanma yutkunma hareketleri, kol-bacakta silkinme, atma veya anlık kasılma, başın ve gözlerin bir yana dönmesi, yüzde veya bedende ani kısa süreli atmalar, aniden başta veya tüm vücutta öne ya da arkaya doğru düşmeler, baş ve kolların öne ve içe doğru katlanması(sıçrama) spazm şeklinde nöbetler sayılabilir”

Anne ve babaları bu konuda çocuklarını gözlemesi gerektiğini belirten Türay, nöbetlerin videoya alınmasının doktor için daha yararlı olabileceğini belirtti.

Epilepsi nasıl geçer?

Epilepsi hastalığında erken teşhisin önemine vurgu yapan Dr. Türay, hastalarının yüzde 60 ile 70’nin ilaç tedavisiyle kontrol altına alınabildiğini belirtti. 2-3 yıllık ilaç kullanımında tamamen iyileşme görüldüğünü belirten Doç. Dr. Türay çocuklarda iyileşme oranının erişkinlere göre dah yüksek olduğunu belirtti.

Bazı hastaların ömür boyu ilaç tedavisine devam ettiğinin altını çizen Türay,  bazı hastaların nöbetlerinin ancak birden fazla ilacın bir arada kullanılması ile kontrol altına alınabildiğini bazen de hiç alınamadığını belirtti.

Dr. Türay, nöbetlerin kontrol altına alınamadığında neler yapılabileceiğini şöyle anlattı;  

“Bu tip epilepsilerde ketojenik diyet, steroid ve intravenöz immunglobulinlerin kullanımı, kannabinoid kullanımı, cerrahi tedavi gibi bazı tedavi seçenekleri gündeme gelebilir. Nöbetlerin erken tespit edilmesi ve kontrol altına alınması çok önemlidir. Devam eden ağır nöbetler çocuğun nörolojik gelişimini yavaşlatabilir, gelişim basamaklarını etkileyebilir. Okul başarısını ve algı düzeyini bozabilir. Ayrıca kontrol altına alınmayan, tekrarlayan büyük nöbetlerde hayatı tehdit eden riskler oluşabilir. Bu nedenle erken tanı ve tedavi çok önemlidir”

Epilepsi nöbetinde yapılması  ve yapılmaması gerekenler

Epilepsi nöbeti sırasında yapılması gerekenler ie yapılanlar arasında farklar var. Ülkemizde genelde başına toplanıp su ve kolanya yaklaşılıyor.  Doç. Dr. Türay epilepsi nöbeti sırasın yapılması ve yapılmaması gerekenleri şöyle anlattı;

“Öncelikle sakin olmak şarttır. Hastayı panikleyerek çekiştirmek, sürüklemek, yüzünü ıslatmak, tokatlamak, kolonya sürmek gibi sık yapılan uygulamalar fayda sağlamaz. Hasta yavaşça yere yatırılarak yaralanmasını engellemek gerekir. Etrafındaki keskin ve sivri cisimler uzaklaştırılmalı, gözlüğü varsa çıkarılmalıdır. Solunum yolunun açıklığunu sağlamak ve ağzındaki sekresyonların akciğerlerine kaçmaması için yan yatış poziyonu vermek önemlidir. Nöbet sırasında nöbetin kendiliğinden sona ermesini bekleyin, nöbet süresini takip edin. Bazı nöbetlerde kasılma olmayabilir. Hastanızda oluşan durumları anlatabilmeniz tanı ve tedavi için önemlidir. Etrafınızdaki diğer kişilerden doktora göstermek üzere video kaydı almasını isteyin. Boynuna sarılı bir şey varsa çıkarın, hareketleri engellemeyin, durdurmaya çalışmayın. Eklemlerde çıkmalara, uzun kemiklerde kırılmalara, yaralanmalara sebep olabilirsiniz. Ağzını açmaya çalışmayın, ağzına bir şey sokmayın. Çene kasları sıkıca kapandığından nöbet sırasında parmağınızı sokarak ağzını açamazsınız. Ancak yiyecek maddesi varsa çıkarmaya çalışın. Nefes alması güçleşirse, alt çenesini hareket ettirmeye çalışarak nefes almasına yardımcı olun. Hasta nöbet sırasında dilini ısırabilir, bunu önlemek için ağzına parmağınızı ya da kaşık gibi cisimleri sokmayın. Bu durumda eğer ağzı kendiliğinden açılmış ise bükülmüş bir kumaşı araya hafifçe sokabilirsiniz. Nöbet sırasında suya sokmayın. Ateşi varsa nöbeti sona erdikten ve kendine geldikten sonra ılık suyla yıkayabilirsiniz. Nöbetten sonra hastanın kendine gelmesi zaman alabilir. Sersemlik, kafa karışıklığı olabilir. Tamamen kendine gelene kadar yanından ayrılmayın. Dinlenmek veya uyumak isteyebilir. Çoğu nöbet 1-2 dakika da sonlanır. Eğer nöbet 3 dakikadan uzun sürerse, nöbetler üst üste tekrarlarsa, nöbet durduğu halde hastanın soluk alıp verme problemi varsa, hastanın nöbet sonrası uyku hali 1 saatten uzun sürerse, nöbet sırasında yaralanma meydana geldiyse ya da yaralanma sonrası bir nöbet meydana geldiyse, nöbeti olan kişinin şeker hastalığı varsa acil yardım isteyin”