İzmir’in ‘kara kutuları’ çöp ve çalılar arasında!

SULTAN GÜMÜŞ KAYA / ÖZEL HABER

Genellikle camilerin bahçesinde bulunan ve bir dönemin önemli isimlerinin mezar taşlarına ev sahipliği yapan hazire alanları, İzmir’de unutulmaya yüz tutuyor; medeniyet tarihine ışık tutan kabristanlar, çöp ve çalılar arasında yok olup gidiyor. Konak’ın Basmane semtinde faaliyet gösteren Çorakkapı Camisi de bahsi geçen hazire alanlarından biri… Çoğu İzmirlinin farkına dahi varmadığı hazire alanında mezar taşlarının bir kısmı kırık ve düzensiz. 19. asırda İzmir’de yetişen velilerden Osman Nuri Efendi’nin mezar taşını da bünyesinde barındıran hazire alanında diğer mezarların kime ait olduğu belli değil! Yerel tarih araştırmacısı Mehmet Ozan Semerci, caminin sağ köşesine atıl halde bırakılan ve kapısına kilit vurulan hazire alanı için çağrıda bulundu: “Bu mezarlar ülkemizin şifreleri ve kara kutuları… Çok büyük çabalarla değil küçük tamirlerle mezarlar ve mezar taşları tekrar ayağa kaldırılabilir.”

HİÇBİR ŞEKİLDE KORUNMUYOR

Camilerin arka taraflarına atılmış mezar taşlarının dönemin önemli isimlerine ait olduğunu kaydeden Semerci, “Bu isimlerin mezar taşları hiçbir şekilde korunmuyor; çöplerin, çalıların arasında yok oluyor. Ecdadımızın mezar taşlarına sahip çıkılmıyor. Yaşar Kemal Beyatlı ne güzel demiş: ‘Unutmayalım ki, biz ölülerimizle birlikte yaşarız.’ Cami, mescid, türbe ve benzeri yerlerin bahçelerinde bulunan küçük mezarlıklara ‘hazire’ denir. Günümüzde mevcutları epey azalmış olan bu tarihi kabristanlarımız medeniyet tarihimiz bakımından çok önemlidir. Ancak her bir mezarın ya da mezar taşının göz göre göre kayboluşu medeniyet tarihimizin de yok oluşu anlamına geliyor” bilgisini paylaştı.

MEZAR TAŞLARI PERİŞAN HALDE

Çorakkapı Camisi’nde yer alan hazire alanına ilişkin konuşmaya devam eden Semerci, “Buranın mülk olarak sahibi Vakıflar Bölge Müdürlüğü. Burada sadece iki ya da üç mezarlık ayakta kalabildi. Mezar taşları kırılmalara maruz kaldı. Burayı kullananlar ise müftülük. Cami de hizmet gören herkesin her gün hazire alanlarını temizlemesi lazım. Taşlar perişan halde. Müftülüğün en büyük vazifesi buraları korumak. Çorakkapı’da yer alan bu mezar taşlarının devamı da vardı. Ancak oralar tamamen yok edilmiş. Geriye sadece bu kısım kalmış. Ancak böyle giderse bunlar da kalmayacak gibi görünüyor. Zaten bir iki mezar ayakta. Diğerlerinin başları var ama alt tarafı yok. Mezarlıkların kimlere ait olduğu ise birkaçının üzerinde yazıyor. 25 senedir elimden geldiğince bu konuyu herkese anlatmaya çalışıyorum. Çok büyük çabalarla değil küçük tamirlerle mezarlar ve mezar taşları tekrar ayağa kaldırılabilir” yorumunda bulundu.

BURALAR BAKIMSIZ VE SAHİPSİZ!

“Hazirelerle ilgilenmek belediyenin vazifesi değil” diyen Semerci, “Tekrardan vurgulayayım Vakıflar Bölge Müdürlüğünün sorumluluğunda. Müdürlük ufak birkaç dokunuşlarla, tamirle buraları ayağa kaldırabilir. Hatta vakti zamanında ben Çorakkapı ve Hacı Mahmut camileri için sponsor da buldum. Adamlar dedi ki, ‘Biz parayı verelim sen hallet. Bizi böyle bürokratik şeylerle uğraştırma.’ İnanın çok zor değil. Küçük çaplı bir restorasyon ile kurtarılabilir. Ancak Vakıflar Bölge Müdürlüğü çok fazla meşgul olduklarını belirterek ilgilenmiyor. Ve diyorlar ki, ‘Çorakkapı’yı tamir edeceğimiz zaman onunla da ilgileniriz.’Bu camii üç kez tamir edildi. Ancak mezar ve mezar taşlarının bulunduğu hazire alanına yine de bir şey yapılmadı... Hazirelerdeki problemimiz buralar bakımsız ve sahipsiz. Neredeyse ilgilenen hiç kimse yok. Bu mezarlar ülkemizin şifreleri ve kara kutuları. Bizim milli kültürümüzün kaynağı bu hazirelerdir. Bu mezarlar sıradan mezarlar değildir” sözlerine dikkat çekti.