Türkiye’de iş gücü krizi kapıda

KEMAL ÖZKURT – ÖZEL HABER - Suriye’de yaklaşık 13 yıl boyunca süren iç savaşın bitmesiyle birlikte Türkiye’de geçici koruma statüsüyle bulunan 3 milyondan fazla Suriyeli, ülkelerine dönme hazırlığı yapmaya başladı. Bu gelişme, Suriyelilerin dönüşünün ekonomi ve politika üzerindeki etkilerinin yanı sıra iş gücü piyasasında yaratacağı değişimlerle de dikkat çekiyor. Özellikle inşaat ve tekstil gibi emek yoğun sektörlerde, Suriyeli çalışanların ayrılmasıyla oluşabilecek iş gücü açığı ve maliyet artışları merak edilen konuların başında geliyor. Her fırsatta ara eleman eksikliğine dikkat çeken sektör temsilcileri, Suriyelilerin kısa vadede ülkelerine dönmeyi düşünmediklerini, fakat döndükleri takdirde tekstil ve inşaat sektöründe eleman sorunu yaşanacağını belirtti. Özellikle inşaat sektöründe yüzde 25 oranında Suriyeli vatandaşın çalıştığını belirten İzmir İnşaat Müteahhitleri Derneği (İMDER) eski Başkanı İslam Yıldırım, sektörde eleman sorununun zaten ciddi boyutlarda olduğunu, bu dönüşlerin Türkiye ekonomisine ve sektöre olumsuz etkilerinin olacağını ifade etti. Sektörde yaşanan eleman sorunlarının doğrudan konut fiyatlarını etkileyeceğini de sözlerine ekleyen Yıldırım, “Biz usta bulmak için fiyatları yukarı çektiğimizde bu maliyetler ister istemez ev fiyatlarına da yansıyacak” dedi.

SEKTÖRÜN YÜZDE 25’İ SURİYELİ

İnşaatlarda çalışan Suriyeli sayısının yüzde 25 gibi ciddi oranlarda olduğunun ve bunların gitmesiyle birlikte iş gücü piyasasının zorlanacağını ifade eden Yıldırım, “İnşaat sektöründe ustalık isteyen işlerde az ama ağır işlere bakınca çalışan Suriyeli sayısı yüzde 25’lere çıkıyor. Geri planda daha ağır işlerde çalışan Suriyeli sayısı ciddi oranlarda. Bunların gitmesi hem sektöre hem de ülke ekonomisine etkileri olacaktır. Orada rejimin yıkılması ve özgürlüğüne kavuşması önemli şeyler ama özellikle büyükşehirlerde düzenini tutturmuş, belirli mesleği olan insanların hemen gitmesi mümkün değil. Benim konuştuğum Suriyeli vatandaşlar orada evlerinin olduğunu fakat yıkıldığını, Suriye’nin biraz düzeldikten sonra gitmeyi düşündüklerini söylediler. O yüzden bir anda Türkiye’nin boşalacağını düşünmüyorum. Her şey yolunda gittiği takdirde geri dönüş süreci 1-2 yılı bulacaktır. Bu geri dönüşler yaşandığı zaman ancak inşaat sektöründe eleman sorunu daha çok derinleşir. Çünkü biz zaten yıllardır ara eleman, yetiştirecek usta bulmakta zorluk çekiyoruz. Bir seramikçinin, sıvacının, kalıpçının maaşı 100 bin TL’nin üzerinde olmasına rağmen yıllardır kimse gelip düzenli bir şekilde çalışıp usta olamıyor” diye belirtti.

MALİYETLER FİYATLARI ETKİLEYECEK

Sektörde yaşanacak iş gücü eksikliğinin inşaat maliyetlerine yansıyacağını, bunun da ev fiyatlarının yukarı yönlü hareket etmesine sebep olacağını söyleyen Yıldırım, “İnşaat sektöründe eleman bulma sorunu ciddi boyutlarda. Bugün bir amele 1500 TL yevmiyeyi beğenmiyor. Biz bulduğumuz çalışanı göndermemek için ücretlerini yükseltmeye çalışıyoruz. Bunun enflasyon olarak elbette geri dönüşleri olacak. Bundan 5 sene sonra evinize bir tesisatçı çağırdığınız zaman bir musluğu bin TL’den değişecek. Bunun nedeni sadece Suriyelilerin gitmesi, alttan eleman yetişmemesi değil. Bu topyekûn Türkiye’nin meselesi. Aileler ‘Benim çocuklarım rahat etsin’ mantığıyla hareket ediyor. Türkiye’de öğretmen çok var, seramikçi yok. Mühendis çok var, kalıpçı yok. Aileler ‘Benim çocuğum rahat eder’ mantığıyla devam ederse sadece inşaat değil, emek yoğun tüm sektörler zora girer. Bundan 15 yıl sonra bu ülkede gerçekten çalışacak işçi bulamayacağız. Suriyeliler giderse inşaat sektörü durmaz bir şekilde devam eder. Ama bir konuta ilave maliyetler biner haliyle. Biz usta bulmak için fiyatları yukarı çektiğimizde bu maliyetler ister istemez ev fiyatlarına da yansıyacak” ifadelerini kullandı.

SURİYE’NİN YÜZDE 30’UNU İNŞA EDECEĞİZ

Suriye’de yıkılan binaların yeniden inşa edilmesinde Türkiye’nin önemli bir rol oynayacağını vurgulayan Yıldırım, “Rejim yıkıldıktan iki gün sonra demir ve çimento hisseleri tavan yaptı. Türkiye’den oraya çimento, demir gideceğine göre tuğlada gidecek, seramik de gidecek, ustada, kalfada, mühendiste, taşeron da gidecek. Belki de Suriye’nin yüzde 30’unu Türkiye inşa edecek. Dünya Bankası ve Avrupa Birliği Suriye’nin yeniden inşası için bir fon ayıracak. Bunun ciddi bir miktarı Türkiye’ye gelecek. Oraya malzeme Türkiye’den gidecek, başka yerden gitmesinin başka çaresi yok. Bu durum bizi ekonomik yönden iyi olarak etkilese de iş gücü yönünden kötü etkileyecek. Çünkü gidecek taşeron firmalar eleman bulamayacağı için fiyatları yüksek tutacak. Durum böyle olunca da ustalar Antep’te, Ankara’da, İzmir’de çalışmak yerine Suriye’ye gidecektir” şeklinde konuştu.

KISA VADEDE SORUN YAŞAMAYIZ

Kamuoyunda çıkan haberler kadar bir geri dönüşün söz konusu olmadığını ifade eden EBSO 13. Grup Diğer Tekstil Ürünleri Sanayi üyesi Fatih Güven, “Suriyelilerin çalışması sektörün tüm sorunlarını da çözmedi zaten. Sadece yaraya pansuman oldu. Türkiye’de bulunan yaklaşık 3 milyon mülteciden ancak yüzde 10’u geri gider. Bu da 300 bin kişi yapıyor. Burada düzenini kuran Suriyeli vatandaşlar orada evleri bile kalmamışken geri döneceklerini düşünmüyorum. Bizde çalışan Suriyeli personellerimle konuştum, hiçbirinin dönmeye niyeti yok. Uzun vadede bakacak olursak tabi ki Suriyeliler gerçekten giderse sektörde sıkıntı yaşarız. Ama kısa vadede çok büyük bir sorun yaşanacağını düşünmüyorum” diye konuştu.

ARA ELMAN SORUNU HER ZAMAN VAR

Hemen her sektörde ara eleman sorununun yaşandığına dikkat çeken Güven, “Herkes üniversite mezunu, herkes masa başı iş istiyor. Kimse ‘Ben gideyim tekstilde, inşaata çalışayım’ demiyor. Bu kadar üniversite mezunu olunca ortaya bir şey çıkmıyor. Adı duyulmayan üniversiteden mezun olan mühendisi adam geliyor, ben de makine operatörü oluyorum, sonra benim içim sızlıyor. Ben buradan ailelere çağrıda bulunmak istiyorum. Şu anda iyi bir operatör mühendisle eşdeğer maaşı alıyor. Bu mesleğe yönelen çocuklarımızın liseden sonra işleri hazır. Bizim sektörümüzde tüm sosyal hakları verilir. Kanserojen bir ortamımız yok. Gerçekten eğlenceli güzel bir işimiz var” dedi.