“İthalatımız iki kattan fazla artıyor”

NURETTİN BAKİ-RÖPORTAJ

ekonomisinin en sağlam temelli olarak görülen ve her ay ‘yeni bir ihracat rekoru kırıldı’ haberiyle gündeme gelen Türkiye ihracatıyla ilgili uzmanlar, son dönemde ihracat artış hızında bir yavaşlama yaşandığına dikkat çekiyor. Öyle ki Türkiye’nin ihracatı kadar, ithalatı da çok ciddi rakamlara ulaşmış durumda. Konuyla ilgili gazetemize verdiği röportajda Dış Ticaret Uzmanı Dr. Mutlu Yılmaz, Euro’nun, dolar karşısında değer kaybetmesi demek Türkiye’nin yarıya yakın ihracat pazarlarının AB’ye gerçekleşen Euro cinsinden ihracatının değer kaybetmesi anlamına geldiğinin altına çizerek, “İhracatımız artıyor ama ithalatımız iki kattan daha fazla artıyor” dedi.

İTHALATIMIZ DA REKORLAR KIRIYOR

İhracat rakamlarımız her ay bir önceki ayın rekorlarını kırıp yeni rekorlara imza atıyor. Bunu nasıl yorumluyorsunuz?

Öncelikle ihracatın artması herkesi sevindiren bir unsur. Ama tek başına yeterli değil. İhracattaki başarı performansını test etmek istiyorsak öncelikle dış ticaretin diğer bileşini olan ithalat ile değerlendirmemiz lazım. Evet ihracatımız her ay kendi ayına göre ihracat rekorları kırmakta fakat ithalatta rekorlar kırmakta ve ortalama ithalatın artış hızı ihracatın artış hızından iki kat daha fazla ve bu da tabi ki de dış ticaret dengesini negatif etkileyerek yüksek dış ticaret açıkları vermemize sebep olmakta. Ayrıca ihracattaki performansın kalitesini ölçmek içinde dış ticaret hadlerine bakmamız lazım ki dış ticaret hadleri de her ay düşmekte. Dış ticaret hadlerinin düşmesi ise ihracat fiyatlarımızın ucuzlayıp, ithalat fiyatlarımızın ise yükselmesi anlamı taşımakta.

Bu durumu nasıl okuyabiliriz?

Yani ihracatımız artıyor ama ithalatımız iki kattan daha fazla artıyor. İhracatımız değer bağlamında artıyor ama düşük fiyatla ihracat yapıyoruz. (Miktar artarken düşük fiyat veriyoruz) Yani ihracatımız artıyor ama dış ticaretimiz yüksek açıklar veriyor.

SIKINTILI BİR DURUM İÇERİSİNDEYİZ

Önümüzdeki dönemde ihracatta azalma ya da riskler görüyor musunuz?

İhracatımızın önünde bazı risk unsurları maalesef ki mevcut. Bunlardan birincisi; Kış aylarına doğru Rusya’nın Avrupa gazını kısması veya tamamen kesmesi. Böyle bir durum olursa Avrupa’nın krize girmesi demektir. Eğer ki Avrupa’da böyle bir kriz yaşanırsa ki ben olası görüyorum. O zaman ihracatımızın yüzde 45’ten fazlasını gerçekleştirdiğimiz Avrupa pazarında şiddetli bir daralma yaşarız ki, işte o zaman ihracatımızda yüksek oranda düşüşler meydana gelir. Bunun örneklerini pandemi ve 2008 krizi sonrasında net bir şekilde gördük. Riskten farklı olarak ihracatımız olumsuz etkileyecek bir diğer unsur ise Euro/Dolar paritesinin nerdeyse birbirine eşitlenmesi.

Bunu biraz açabilir misiniz?

Elbette ki, Euro’nun, dolar karşısında değer kaybetmesi demek yarıya yakın ihracat pazarlarımız olan AB’ye gerçekleşen Euro cinsinden ihracatımızın değer kaybetmesi anlamına gelmektedir. Üretici ihracatçı firmalarının hammadde ve yarı mamul ithalatlarının çoğu dolar ile alınmakta. Kısaca demek istediğim Avrupa ihracatı şu an için bizim en yumuşak karnımız ve hem ilerisi için risk unsuru içermekte hem de şu an için sıkıntılı bir durum içerisinde bulunmaktayız. Bunun nedeni Euro’nun dolar karşısında değer kaybetmesi.

YÜZDE 70’İ İTHALATA DAYALI

Son olarak neler söylemek istersiniz?

Aslında yüksek kurun ihracatı olumlu etkilediği yönünde bir algı var. Bu durum bizim ülkemiz özelinde biraz farklı. Çünkü ülkemizdeki imalatçı ihracatçıların üretim süresinde kullandıkları hammadde ve yarı mamulün yaklaşık yüzde 70’lik bir kısmı ithalata dayalı. Yani bu durum ihracatçı özelinde sıkıntılı. Dolayısıyla sahaya yansımasına baktığımızda ihracatımız artıyor gibi gözükse de düşük fiyata sürümden kazanma modeli olarak gittiğini en azından dış ticaret hadlerinden anlayabiliyoruz. Ayrıca ithalattaki artışa sadece enerji maliyetleri üzerinden okumanın yanlış olduğunu düşünenlerdenim. Çünkü ülkemizde 10 birimlik ihracat için ortalama 7 birimlik ithalat yapmanız gerekmekte. Dolayısıyla yüksek kur bu aradaki yüzde 30’luk oranı negatif etkilemekte.