İZBETON tartışmaları sil baştan: Hızal’dan flaş ‘arsa’ iddiası
TENZİLE AŞÇI
İzmir Büyükşehir Belediyesi Mart ayı Olağan Meclis Toplantısı Birinci Bileşimi, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer idaresinde gerçekleştirildi. Oturumda damgasını vuran konu ise kentsel dönüşüm çalışmaları ve İZBETON tartışmaları oldu.
Cumhur İttifakı, İZBETON’un kentsel dönüşümde uyguladığı kooperatif modelini ve Büyükşehir’in kentsel dönüşüm eleştirirken AK Parti Grup Başkanvekili Özgür Hızal, flaş bir iddiayı gündeme getirdi.
HIZAL: ELİME BİR TAPU SENEDİ GEÇTİ
Gündem dışı konuşmalarsa söz alan AK Parti Grup Başkanvekili Özgür Hızal, İZBETON’a ilişkin flaş bir iddiayı ortaya attı ve “Bu deprem felaketi bize deprem felaketiyle bağlantılı olarak dönüşüm gerçeğini gösterdi. Deprem kapımızda ve her an yaşanabilir. İzmir’deki yapı stokunun yaklaşık yüzde 85’i depreme dayanıklı değil ve dönüşmesi gerekiyor. Yakın zamanda bir açıklama yaparak ’Bundan sonraki dönemde İZBB olarak bütçemizin yüzde 10’unu kentsel dönüşüme ayıracağız’ dediniz. Bu açıklama bizim için olumlu ama siz bugüne kadar değil yüzde 10’u yüzde 1’i bile harcamadınız. 50 milyar kaynağınızın 5 milyarını ayırmış olsaydınız İzmir’in kentsel dönüşüm alanlarıyla ilgili yapacağımız eleştirilerin hiçbirini yapmayacaktık. Biz kentsel dönüşüm dediğimizde bizim karşımıza İZBETON’u devreye soktunuz. Aradan yıllar geçti ve İZBETON’un performansına baktığımızda İZBETON kendi bütçesinden bir kaynak ayırmadı. Hukuki olmadığını söylediğimiz bir kooperatif modeliyle karşımıza çıktınız. Biz İZBETON yanlış yapıyor dedik. Yapması gereken işleri yapmıyor. Saçma sapan bir modelle İzmirlileri yanılttılar. İZBETON’un kentsel dönüşüm noktasındaki performansı bu. Vatandaşlardan toplayacağınız parayla kentsel dönüşüm yapmaya çalıştınız ama sınıfta kaldınız. İZBETON asli görevlerini yerine getiremiyor, kentsel dönüşümde başarısız oluyor ama gayrimenkul işine girmiş. Elime bir tapu senedi geçti. Bu senet, İzmir ili Bornova ilçesi Erzene Mahallesi’ndeki bir gayrimenkulün tapu senedi. İZBB’ye aitken İZBETON’a satış ile tescil edilmiş. 15 Mart 2022 yılında. 39 milyon değerine. İBB’ye ait bir gayrimenkul İZBETON’a satılmış encümen kararıyla. Ama çok ilginçtir ki bu ihaleye başka firma girmemiş sadece İZBETON girmiş. İZBETON bu gayrimenkule neden ihtiyaç duyar? Yeri kıymetli, ağaçların ve ormanların olduğu bir yer. Araştırmam sonucunda gördüm ki burada bir inşaat yapılmak isteniyor ve ağaçlar kesilmek isteniyor. Burası kat karşılığı inşaat sözleşmesiyle bir firmaya veriliyor. İZBETON 5 kuruş para harcamamış. İZBB’nin gayrimenkullerini alırken milyonlarca lira harcamış. İşe geldiğinde kooperatif diyenler işe geldiğinde kat karşılığı inşaat sözleşmesiyle kim olduğunu bilmediğimiz ve bizim denetimimizde olmayan bir modelle finans yaratıp buralar veriliyor. Hatta o ağaçları kesmek için birtakım bürokratik işler de yapılıyor İZBETON tarafından. Ama kesilemiyor, çünkü o gayrimenkulün üzerinde hacizler var. O hacizler de vergi dairesi ve SGK’nın. Bu şehirde kentsel dönüşüm konusunda başarılı olamayız. Bu modelle ilgili şapkanızı önünüze koyun. Revizyonsa revizyon yapalım ve bu işi hoşlandıralım, yeni alanlara geçelim. İzmir’i dönüştürmemiz gerekiyor” diye konuştu.
ŞAHİN: DÖNÜŞMESİ GEREKEN 1 MİLYON 600 BİN BAĞIMSIZ BÖLÜM VAR
Büyükşehir’in kentsel dönüşüm çalışmalarını eleştiren MHP Grup Başkanvekili Selahattin Şahin ise, “Deprem öncesi İZBB neler yapmalıdır? Kaçak yapıyla mücadele sadece yıkımlarla mümkündür. Bütün belediyeler İZBB denetiminde üstüne düşeni siyasi kaygı gözetmeden yapmalıdır. Belediye yapı kontrol müdürlükleri denetim görevlerini eksiksiz yerine getirmelidir. Kentin 1/25000 ölçekli çevre düzeni planı ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları gerekli revizyonlarla, İzmir’in depreme dirençli bir kent haline gelmesinin hazırlığı yapılmalıdır. İZBB bu hızla elinde bulundurduğu yaklaşık 33 bin konutluk dönüşümü ancak 50 yılda gerçekleştirebilir. Bütçede, kentsel dönüşüm için yeterli paylar ayrılarak süreç hızlandırmalıdır. İZBB, meclis kararıyla sorumluluğunu aldığı dönüşüm alanlarının ne zaman tamamlanacağıyla ilgili bir takvim açıklamalıdır. Eğer dönüşüm takvimi açıklayamıyorsa, TOKİ işbirliğiyle ortak projeler geliştirilmeli ya da bu kentsel dönüşüm alanlarından çekilerek imar planı ile dönüşümün önünü açmalıdır. Kentin yapı stoku envanteri ivedilikle çıkartılıp yapı sahipleri yazılı olarak bilgilendirilmelidir. İZBB 6 kentsel dönüşüm bölgesinde 33 bin konut dönüştürmeyi hedeflemişti fakat 15 yıldır dönüştürebildiği konut sayısı sadece 960. Daha vahim olanı İzmir’in toplam yapı stoku 2 milyon 400 bin civarında. Bu sayının 3’te 2 ‘sinin depreme dayanıksız olduğu uzmanlarca ifade ediliyor. Yani dönüşmesi gereken yaklaşık 1 milyon 600 bin bağımsız bölüm var. Biz sadece 960’ını dönüştürmüşüz. Hedeflediğimiz dönüşüm ne kadar? Sadece 33 bin. İzmir’i depreme dirençli bir kent haline getirmek istiyorsak hedeflerimizi büyütmemiz gerek” dedi.
SOYER: TEŞEKKÜR DEĞİL TESSÜF EDİYORUM
Başkan Soyer, “Ben teşekkür etmiyorum teessüf ediyorum. Siz bizim yaptığımız işleri ‘olmadı yapılmadı gibi lanse ediyorsunuz. Rica ediyorum” ifadeleriyle Şahin’in konuşmasına tepki gösterdi.
ÖNAL: VARSA BİLDİĞİNİZ SAVCILIK YOLU ORADA
Hızal’ın sözlerine yanıt veren CHP’li meclis üyesi İrfan Önal, İZBETON iddialarında ispat çağrısında bulundu ve “AK Parti Grup Başkanvekilinin söylediklerinin bütününün düzeltilmeye ihtiyacı var. Temelde anlayış farklılığımız var. Biz gecekondu bölgelerinde riskli alan ilan edilen bölgelerde uzlaşıyla hareket ettik. Israrımızı sürdürdük. Ama bu müteahhitlere karşı gelmedi. Bu noktada ihalelere kimsenin katılmaması Büyükşehir’in suçu değil. İhalelere kimsenin katılamaması, doların yükselmesinde hükümetin hiç mi payı yoktu? Biz kendi şirketlerimiz var ve bu şirketlere dönüşümü yapabilir miyiz fikrini konuştuk. AK Partili arkadaşlar girip başarısız olacağımızı düşündükleri için destek oldular. Kooperatif modelinin başarılı olduğunu görünce de korkmaya başladılar. Biz hiç kimsenin girmediği bir yerde bin 200 bağımsız bölümü yıktık. 4 bin 500 konutluk alanı bitti. Dönüşüm noktasında ayırdığımız bütçe konusundaki eleştirilerini alıyoruz. Biz Büyükşehir eliyle 6 bölgedeki dönüşüm işini üstlenmişiz. Kooperatif modeli ve halkın dayanışması önerisini getirdik. Daha iyi bir öneriniz varsa söyleyin. Siz Uzundere’de büyük bir alanı riskli alan ilan ettiniz ama 2010 yılından bu yana hiçbir şey yapılmadı. Biz, oradaki hak sahiplerini tekrar konut sahibi yapmak için uğraşırken biz boş alanlarda yaptığınız daireleri başkalarına sattınız. İZBETON İzmir’de hiçbir müteahhidin girmediği yerlere girip yüzde kat karşılığı teslim ediyor. Arsayı aldı da sanki başka birine verdi. Buradan gelen finansla yollar yapılıyor. Varsa bir bildiğiniz savcılık yolu orada” ifadelerini kullandı.
ÇALIŞKAN: TÜRKİYE ORTALAMASININ ÇOK GERİSİNDEYİZ
Resmi verilerle dönüşüm tartışmasına katılan AK Partili Meclis üyesi Erhan Çalışkan, şunları söyledi; “Sayılar suçlamaz. Türkiye’de 28,5 milyon yapı var. Bunun da 15 milyonu 1999 öncesinde yapılmış, kalanı da sonrasında yapılmış. 2011 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı elindeki verilerle bir çalışma yapmış ve 6-7 milyon yapı dönüştürmem gerek diyerek 3 milyonunu dönüştürmüş. İzmir’de dönüşmesi gereken yapı 700 bin civarıyken 2011’den bu yana dönüşen yapı sayısı 58 bin. Bunun 900 tanesini İZBB eliyle dönüştürmüşüz. Türkiye’de her iki konuttan biri dönüşürken İzmir’de her 12 konuttan biri dönüşmüş. Bizim biri bizimizi suçlamadan, dönüşümde Türkiye ortalamasının çok gerisinde olduğumuz ortaya çıkıyor. İZBB olarak 2012 yılından bu yana belediye meclisimizde karar aldığımız 6 dönüşüm projemiz var. Bu projelerde dönüştüreceğimiz bina sayısı 16 bin 360. Biz uyguladığımız dönüşüm sisteminde müteahhide de daire yaratmamız gerektiği için yapılacak yeni konut sayısı 30-33 bin civarında. Son 10 yıl içerisinde bizim dönüştürdüğümüz 960, inşaatı devam eden 3 bin 94, inşaatı bu yıl başlayacak konut sayımız da 2 bin 167. Bu verilerin İzmir için yetersiz olduğu kanaati hepimizde var.”
SANDAL: SESİMİZ DUYULMUYOR
İZBETON eleştirilerine yanıt veren Bayraklı Belediyesi Başkanı Serdar Sandal, deprem konusunda iktidara ‘ayrımcılık’ eleştirilerini yineledi ve “Bunun arkasında bir de sistematik kötülük var. Kamu kurum kuruluşlarında özellikle muhalefetteki yerel yönetimleri dışarıda bırakarak bir iş organize ettiğinizde farklı sonuçlar çıkabilir. Ben bayraklı belediye başkanıyım, kamu bankalarından ve özel bankalardan kredi alamıyorum. Belediyenin tüm mallarına haciz konularak belediyenin nakide ulaşması konusunda ciddi engeller uygulanıyor. En hassas olduğumuz noktalardan bir tanesi Bayraklı'daki rezerv alan. Orada TOKİ konutları yapıyor. Ancak TOKİ arsa satıyor. Benzinlik diye arsa satıyor. Peki depremzede için size verilen araziyi satarken depremzedeye satılan konutlardan düşecek misiniz? Finans yaratıyorsunuz. Kime yaratıyorsunuz? Sesimiz duyulmuyor, dertlerimiz görünüyor. Bizleri karalamak için ellerinden geleni yapıyorlar. Elazığ'da bir deprem oldu. 41 canımızı kaybettik. Bizim ağır hasarlı binalarımız neredeyse orta ve az hasarlı olarak ayrı ancak Elazığ'da hepsi ağır hasarlı statüsüne alındı. Bayraklı Belediyesine gönderilen toplam para 3 milyon lira. Elazığ'a giden 142 milyon lira. Bayraklı'da yapılan 5 bin konut, Elazığ'da yapılan 24 bin konut. Bir meclis üyesi olarak diyorum ki; Nasıl Elazığ'ı afete maruz alan ilan ettik ve insanlar evlerini afet kapsamında 2 yıl ödemesiz 18 yıl sıfır faizle ödeyecekse, burada da bu uygulansın" diye konuştu.
AYDIN: HÜKÜMET BİNALARA VİZE GETİRSİN
Gelen eleştirilere kalem kalem yanıt veren CHP Grup Başkanvekili Murat Aydın, şunları söyledi; “İZBB’nin bir gayrimenkulü varmış. Büyükşehir bunu satmaya karar vermiş. Encümen ihale kanunlarına göre satışa çıkarmış, alıcılar başvurmuş ve bir alıcı gelmiş. Bu alıcı da İZBETON A.Ş. olmuş. İZBETON A.Ş. de tek alıcı olarak bir fiyat vermiş. Bunun bu kısmını özetlemeyip bir bilgiyi eksik vererek sanki bir şey varmış gibi anlatarak bir konuyu gündeme getirmek böyle olur. Türkiye’deki bütün belediyeler ya taşınmazlarını satarlar ya da kat karşılığı inşaatla verirler. Deprem vergileri ne oldu deyip durmayın diyorlar bize. Bu ülkenin deprem vergileri kötü kullanıldı. Yılda yaklaşık 25 milyar liralık bütçesi olan İZB ile milyarlarca liralık bütçesi olan hükümetin işlerini bir tutmayın. Ayrıca sayın başkan bütçemizin değil ‘yatırım bütçemizin yüzde 10’unu deprem çalışmalarına ayıracağız’ dedi. Merkezi hükümetten rica ediyoruz. Binalara vize getirin. ‘binayı aldıktan sonra 5 yılda bir denetim yapacağım’ deyin. Bunu belediye yapamaz, hükümet yapsın.”
SOYER: DÖNÜŞEN BİNA SAYISI AZ ÇÜNKÜ…
Kentsel dönüşüm konusunda yapılan eleştirilere yanıt veren Başkan Soyer, “İftiharla söylemeliyim ki şu anda Türkiye’de en çok depreme dayanıklı kent adayı İzmir’dir. Bunu Sayın Prof. Dr. Naci Görür söylemiştir. Biz birçok çalışma yaptık. Şunu biliniz ve iftiharla söyleyebilirsiniz. İZBB, depreme dirençli kent olma konusunda en hazırlıklı belediyedir. Kentsel dönüşüm meselesi… Rakamlar verildi. İZBB, müteahhit payını yükseltseydi, yerinde dönüşüm ilkesini bir kenara bıraksaydı çok daha hızlı yol almış olabilirdik. Ama biz ilkeli bir duruş sergiledik ve bu, Türkiye’ye örnek olmalı. Az sayıda kentsel dönüşüm binasına imza atmış olabilir ama bu, ilkeli duruşun sonucudur. Biz müteahhide verilen payı artırmak yerine İZBETON’u devreye soktuk. Biz müteahhitlerin alabileceklerinden daha fazla almak istediklerini sezdik ve karşılarına İZBETON’u çıkardık. Kötü mü oldu? Gayet iyi oldu. Kentsel dönüşümde yol almaya başladık. Büyükşehir’in kurumsal kapasitesiyle yaptığı çalışmalarla hükümetin çalışmalarını kıyaslamak akıl işi değil. Elmayla armutu kıyaslamak gibi. Biz yatırım bütçemizin yüzde 10’unu ayıracağız. Hükümetten de bekliyoruz. Yaşam hakkı her şeyden kıymetli. Bu nedenle İmar Barışı adı altında hiçbir şey yapılmaması anayasal güvence altına alınmalıdır. Afet bölgesinde yaşıyoruz. Ölüm kader ama depremde ölmek kader değil. Depremde ölmek ya cehalettir ya da hıyanettir. Çok daha sağlam binalar yapmak mümkündür. İZBETON’un dönüşümleri eleştiriliyor ama nohut ekilen tarım alanına beton dökülüyor hükümetimiz ‘1 yıl içinde 320 bin bina yapacağız’ diyor. Eğer devleti yönetenler yanlış bir iradeyi ortaya koyarsa bunu bütün millet öder” dedi.
