Siz de hiç linç edildiniz mi? Sosyal medya ne kadar acımasız? Linç bir kültür müdür?

2024 Avrupa Futbol Şampiyonası’nın başlamasıyla birlikte Türkiye Milli Futbol Takımı da en çok konuşulanlar arasına girdi. Her maç öncesi ya da sonrasında özellikle sosyal medya üzerinden yapılan yorumlar, ‘linç kültürünü’ de yeniden inşa ediyor. Futbolculara, hakemlere ve hatta taraftarlara yönelik öne çıkan eleştiriler her geçen gün dozunu artırırken, linç kültürünün sadece sporda değil, sanat, eğitim alanında da var olduğunu görebiliyoruz. Hatta tüm bunların ötesinde linç, toplumun tam içinde… Toplumun ta kendisi!

Peki, teknolojinin daha da görünür olmasıyla birlikte yaşamlarımıza entegre olan, çoğumuzun bazen bilinçli bazen de farkında olmadan dahil olduğu linç kültürü nedir? Beraberinde hangi olumsuzlukları getirir? Kimleri hedef alır? Bu içerik tüm merak edenler için…

TOPLUMSAL ALANIN DIŞINA İTİLME

‘İptal kültürü’ veya sosyal medya için kullanılan adıyla ‘linç kültürü’, bir kişinin toplumsal alanın dışına itildiği modern bir dışlama biçimi. Hem sosyal medyada hem de günlük hayatta iptal kültürünün izlerine rastlanabilir. Bu türden bir eylemin hedefi olan kişinin sosyal medya özelinde ‘linçlendiği’, genel olarak ise ‘iptal edildiği’ gözlemleniyor. Merriam-Webster, iptal edilmeyi, kişiye olan desteği kesme olarak tanımlar.

Ayrıca linç kültürü, ifade özgürlüğü ve sansür tartışmalarına da konu olan bir kavram. Linç kültürünü ortaya çıkaran unsurların başında hukuka olan güvensizlik geliyor. Buna dayanarak sosyal medya ünlüleri dahi internet aktivizmini ileriye götürerek bir linç başlatabiliyor. 

NE YAPABİLİRİM?

YouTube’dan Pinterest’e, Instagram’dan X’e kadar her sosyal medya platformunda maalesef linç ve sosyal medya saldırganlığı yaşanıyor. Bu sanal lince çoğunlukla ünlülerin ve fenomenlerin maruz kaldığı söylenebilir. Kimi zaman paylaşılan bir fotoğrafa kişinin dış görünüşüyle alakalı hakaret dolu mesajlar, kimi zaman anlık bir söylemin X’te linç edilerek TT olacak kadar çok konuşulması, kimi zaman ise bir videodan belirli bir kısmın kırpılmasıyla manipülasyon dolu bir görüntünün hesaptan hesaba dolaşması.

Burada en büyük sorunun sosyal medya kültürünün gelişmemesinden kaynaklı olduğu öne çıkarken, sorunun kalıcı olarak çözümü, her yaştan bireyin bu konularda bilinçlendirilmesi ve dijital okuryazarlığın geliştirilmesi! Bilinçli insanların ise bu tür bir zorbalığa şahitlik etmeleri durumunda, yorum sahibinin şikayet edilmesi önemli bir tepki olarak devamlılığını sağlayacaktır. Çok takipçisi olan kullanıcılar, sosyal medya platformlarının sağladığı ‘yorum kısıtlama’ özelliklerini kullanarak paylaşımlarına kimlerin yorum yapabileceğini seçebilirler. Saldırganları engellemek de bir çözüm yolu olabileceği gibi hakarete ve şiddete maruz kalan kişiler yorum veya sohbetin ekran görüntüsünü alarak siber@egm.gov.tr üzerinden şikayette bulunabilirler.

EMİN ALPER VE LİNÇ KÜLTÜRÜNÜ MERKEZİNE ALAN FİLMLERİ

Öte yandan, sanat alanında da linç kültürüne ilişkin farkındalık çalışmalarının yapıldığını görebiliriz. Yönetmen Emin Alper’in yakın dönemde çektiği filmler söz konusu toplumsal gerilime ışık tutan eserlerden… Örneğin; ödüllü filmlerden olan Karanlık Gece ve Kurak Günler bu anlamda kayda değer.