Siber zorbalık zorba ve kurban olmayı arttırdı

SULTAN GÜMÜŞ KAYA / RÖPORTAJ

Hiç şüphesiz ki okullarda öğrencilerin yaşadığı en önemli sıkıntılardan biri de akran zorbalığı… Peki, akran zorbalığının temelinde neler yatıyor, kim tarafından uygulanıyor ve sonuçları neler? Uzman Psikolog Psikodramatist Merve Ulcay ile konuya dair tüm merak edilenleri konuştuk.

Özellikle siber zorbalığı gündeme getiren Ulcay, “Sosyal medya ve internet ortamında kullanılabilen iletişim araçlarının zorba ve kurban olmayı arttırdığı bir gerçek. Okullarda zaten bir sorun olan akran zorbalığına yeni bir boyut kattı diyebilirim. Siber zorbalık dediğimiz bu sorunla oldukça sık karşılaşılmaktadır. İnternet ortamında kurulan iletişim, kimliğin gizlenebilmesi avantajı nedeniyle, kolay kurban seçimine olanak sağlamakta, küfür, hakaret, tehdit içeren kırıcı mesajların çok sayıda kişiye hızla yayılmasını kolaylaştırmaktadır” sözlerine dikkat çekti.

SOSYAL EŞİTSİZLİKTEN KAYNAKLANABİLİR

Akran zorbalığını tanımlayabilir misiniz?

Zorbalık, bir grup veya bir birey tarafından, kendisini kolayca savunamayan bir kurbana karşı zaman içinde yineleyici şekilde gerçekleştirilen, saldırgan ve kasıtlı bir eylem veya davranış olarak tanımlanmaktadır.

Özellikle lise dönemlerinde görülen akran zorbalığının temelinde neler yatıyor?

Farklı kişilerin zorbalığa maruz kalma ya da zorbalık yapma nedenleri çeşitlilik göstermektedir. Hem fiziksel hem de psikolojik bir takım sebeplere bağlı olabilmektedir. Alanda yapılan araştırmaların sonuçları bu davranışın tek bir nedene bağlı olarak ortaya çıkmadığı yönünde olup zorbalık bazen yetişkinlerin yarattığı, desteklediği, onayladığı ve sürdürdüğü sosyal eşitsizliklerden de kaynaklanabilmektedir.

SIKÇA KARŞILAŞTIĞIMIZ SORUN: SİBER ZORBALIK

Sosyal medyadaki gösterişli dünya, gerçeklik algısının zamanla önemini yitiriyor olması ve çekilen dizi / filmler bu zorbalıkların daha da artmasına neden oluyor mu?

Sosyal medya ve internet ortamında kullanılabilen iletişim araçlarının zorba ve kurban olmayı arttırdığı bir gerçek. Okullarda zaten bir sorun olan akran zorbalığına yeni bir boyut kattı diyebilirim. Siber zorbalık dediğimiz bu sorunla oldukça sık karşılaşılmaktadır. İnternet ortamında kurulan iletişim, kimliğin gizlenebilmesi avantajı nedeniyle, kolay kurban seçimine olanak sağlamakta, küfür, hakaret, tehdit içeren kırıcı mesajların çok sayıda kişiye hızla yayılmasını kolaylaştırmaktadır.

Sosyal medyada herkesin çok mutlu ve rahat bir hayat yaşadığı yanılsaması gençlerde kendi hayatını, bedenini değerlendirmede daha olumsuz ve depresif duygulanımının arttığını gözlemliyoruz. Sosyal medyada idealize edilen hayat sunumlarının gençlerde kendilik algısına olumsuz etki yaptığını söyleyebilirim. Aynı zamanda şiddet içeren dizi ve filmler, gençlerin şiddeti, zorbalığı model almasını ve davranışa dökmesini arttırdığı bilinmektedir. Televizyonda, sinemada, müzik videolarında şiddet içeren görüntülerin yetişkinlerden gereken tepkiyi almaması gençlerde şiddetin kabul edilebilir bir davranış biçimi olduğu yargısını oluşturabilmektedir.

SESSİZ KALMAYIN!

Özellikle ergenlik çağlarında bu durumu yaşayan gençlerin, ruh sağlığında bir dengesizlik söz konusu oluyor mu?

Akran zorbalığına uğrayan öğrencileri araştıran çalışmalar, bu gençlerin yaşıtlarına göre daha çok sosyal uyum sorununa sahip olduklarını, daha yüksek düzeyde güvensizlik, kaygı, depresyon, yalnızlık, düşük benlik saygısı belirtileri gösterdiklerini ortaya koymuştur. Zorbalığı yapan gençlerde de daha yüksek düzeyde davranış sorunları, depresif belirtiler görülmüştür. Ergenlik ile birlikte kendini tanımaya çalışan ergen, akran zorbalığı kurbanı olarak ya da akran zorbalığı yaparak kendine yönelik algılarını şekillendirebilir.

Okul yönetimine ve ebeveynlere düşen görevler nelerdir?

Zorbalığın önlenmesi için hem okul personeline hem de ailelere önemli sorumluluklar düşmektedir. Bu sorumluluklardan en önemlisi çocuklara etkin supervizyon sağlamak ve etiksel anlayış kazandırmaktır. Zorbalığa müdahale programlarının arttırılması, daha çok aileye ve öğrenciye ulaşılması gerekmektedir. Zorbalık tespit edildiğinde, zorbalığa uğrayan ve zorbalık yapan öğrencilerin psikolojik destek alması sağlanmalıdır.

Öğrencilere, gençlere konuya dair nasıl bir çağrıda bulunmak istersiniz?

Çok sık karşılaştığımız durumlardan bir tanesi de sessiz kalıp tek başına baş etmeye çalışılmasıdır. Fakat zorbalık tek başına baş edilebilecek bir şey olmadığı, olabilecek birçok sorunu doğurduğunu söyleyebilirim. Zorbalığa uğradıklarında veya zorbalığa tanık olduklarında mutlaka öğretmenlerine, ailelerine bildirmeleri ve sessiz kalmamalarını öneririm.