Kadına yönelik politikalarda ‘kadın’ kelimesi bile geçmiyor

Bugün 5 Aralık Kadına Seçme ve Seçilme Hakkı’nın verilmesinin yıl dönümü. 5 Aralık 1934’te Anayasada ve seçim kanununda yapılan değişikliklerle kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı. Kanun üzerinden 90 yıl geçmesine rağmen kadının siyaset alanında temsiliyetinde gerekli konuma gelemedik ülke olarak. 81 İl Belediye başkanlığında sadece 11 ilde kadın belediye başkanı bulunuyor. 593 milletvekilinden sadece 118’i kadın oldu. 81 il valisinden sadece 4’ü kadın olurken 922 ilçede sadece 65 kaymakam bulunuyor. 41 ilde hiç kadın kaymakam bulunmaz 3 büyük kent olan Ankara, İstanbul ve İzmir’de toplam 94 ilçede hiç kadın kaymakam görev yapıyor. Kadınlara yönelik çalışmalarıyla ön plana çıkan partilerin en önemli karar alma organlarında kadın sayısı bir elin parmağını geçmiyor.

922 İLÇEDE 61 KADIN BELEDİYE BAŞKANI

31 Mart yerel seçimlerinde 81 kentin 11'inde kadın belediye başkanları seçildi. Bunların 6'sında CHP, 4'ünde DEM Parti ve 1'inde AKP'li kadın adaylar yarışı önde tamamladı. Türkiye genelinde 922 ilçenin ise sadece 61'inde de kadın belediye başkanları seçildi. CHP, 32 isimle en fazla kadın belediye başkanı çıkarırken, DEM Parti'den 31 kadın belediye başkanı seçildi. AK Parti ise il ve ilçelerde 8 kadın belediye başkanı çıkardı. Bunlardan biri büyükşehir belediye başkanı oldu. Türkiye genelindeki oy oranlarına göre seçimi üçüncü sırada bitiren YRP hiç kadın aday çıkarmazken, MHP'den sadece bir aday seçildi.  Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen kadın adaylar ise şöyle, Aydın-Özlem Çerçioğlu (CHP), Diyarbakır-Ayşe Serra Bucak Küçük (DEM Parti), Eskişehir-Ayşe Ünlüce (CHP), Gaziantep-Fatma Şahin (AK Parti), Tekirdağ-Candan Yüceer (CHP). Kadınların büyükşehir olmayan illerde ise seçildiği yerler ise şöyle, Afyonkarahisar-Burcu Köksal (CHP), Ağrı-Hazal Aras (DEM Parti), Batman-Gülistan Sönük (DEM Parti), Bilecik-Melek Mızrak Subaşı (CHP), Edirne-Filiz Gencan Akın (CHP), Siirt-Sofya Alağaş (DEM Parti).

17 İL HİÇ KADIN VEKİL ÇIKARAMADI

TBMM verilerine göre 593 milletvekilinden sadece 118’i sadece kadın vekil. AK Parti’nin 267 vekilinden 50’si, CHP’nin 128 vekilinden 25’i, DEM Parti’nin 57 vekilinden 27’si, MHP’nin 47 vekilinden 4’ü, İYİ Parti’nin 30 vekilinden 3’ü, Saadet Partisi’nin 20 vekilinden 2’si, DEVA Partisi’nin 15 vekilinden 4’ü, TİP’in 3 vekilden 1’i, DBP’nin 2 vekilinden 1’i, EMEP’in 2 vekilinden 1’i kadın oldu. HÜDA-PAR, Yeniden Refah Partisi, DSP, DP ve bağımsızlardan oluşan 22 vekilden hiçbiri bu partilerde kadın olmadı. 2023 mayıs seçimlerinde Nevşehir’de MHP'den Filiz Kılıç, Giresun’da CHP'den Elvan Işık Gezmiş; bu illerden seçilen ilk kadın milletvekilleri olurken, il olduklarından beri Kırklareli, Karabük, Sinop, Giresun, Gümüşhane, Bayburt, Rize, Artvin, Ardahan, Erzurum, Adıyaman, Kilis, Osmaniye, Karaman, Niğde, Nevşehir, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Burdur illeri hiç kadın vekil çıkarmadı.

İLLERDE BAŞKANLIK TEMSİLLERİ YOK

Partilerin 81 il başkanlığına bakıldığında CHP’de Edirne, Hakkâri, Kastamonu, Manisa ve Uşak olmak üzere sadece 5 ilde kadınlar partilerin bir numaralı ismi oldu. AK Parti’de ise sadece Edirne ve Kırşehir’de kadınlar AK Parti’nin birinci ismi oldu.  MHP’de ise sadece Tunceli’de kadın il başkanı oldu. Saadet Partisi ve Yeniden Refah Partilerinde hiç kadın il başkanı bulunmuyor. DEVA Partisi’nde ise Ankara, Kütahya, Bilecik, Düzce, Nevşehir, Osmaniye ve Samsun’da partinin bir numaralı isimleri kadın oldu. DEM Parti’de ise eş başkanlık modeliyle her il bir erkek bir kadın başkan bulunuyor.

3 BÜYÜKŞEHİRDE 94 İLÇEDE 0 KADIN KAYMAKAM

İllerin en büyük devlet kurumu olan valiliklerde ise 81 ilde sadece Afyonkarahisar, Burdur, Bartın ve Yalova olmak üzere 4 ilin valisi kadın oldu. 922 ilçede toplamda 65 kadın kaymakam bulunurken 42 ilde hiç kadın kaymakam bulunmuyor. 24 ilde ise 1 kadın kaymakam, 15 ilde 2 ve üzeri kadın kaymakam bulunuyor. Türkiye’nin en büyük 3 kenti olan Ankara, İstanbul ve İzmir’de toplam 94 ilçede hiç kadın kaymakam bulunmuyor.

BİR KADIN BAKAN

Cumhurbaşkanlığı Bakanlar Kurulu’nda ise toplam 18 bakanlık ve cumhurbaşkanlığı yardımcılığından sadece Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş kadın bakan olarak görev aldı.

PARTİ ORGANLARINDA YETERSİZ TEMSİLİYET

Mecliste bulunan partilere bakıldığında karar alma organlarında ise partilerin çok büyük kısmında kadın temsiliyeti yok denecek kadar az durumda. İktidar partisi AK Parti’nin Merkez Yürütme Kurulu’nda (MYK) 26 kişilik listede 6 kadın, iktidar ortağı MHP’de Başkanlık Divan’ında 15 kişiden sadece biri kadın. Ana muhalefet partisi CHP’nin Parti Meclisi’nde 22 kişiden 8’i, İYİ Parti’nin Başkanlık Divanı’nda 20 kişiden 4’ü, DEM Parti’nin MYK’sında 25 kişiden 12’si, Saadet Partisi Başkanlık Divanı’nda 25 kişiden 12’si, DEVA Partisi Başkanlar Kurulu’nda 26 kişiden 6’sı, TİP’in MYK’sında 10 kişiden 3’ü ve HÜDA PAR’ın 15 kişilik listesinde ise sadece 1 kadın kendine yer bulabildi.

KADIN YASALARINI KADINLAR BELİRLEMELİ

Kadın Adayları Destekleme Derneği İzmir Şube Başkanı Banu Önkol İçhedef, kadınların siyasi alanlarda sadece toplumsal cinsiyet eşitliği açısından değil demokrasi adına da yetersiz olduğunu söylerken, “31 Mart 2024 Mahalli İdareler seçimlerinde 5 büyükşehirde, 6 ilçede ve 3’te belde de olmak üzere toplam 78 kadın belediye başkanı seçildi. Fakat daha sonra kayyum uygulamaları başladı. Batman Belediyesine kayyum atandı ve Belediye Başkanı Gülistan Sönük’ün başkanlığı düştü. Bir de eş başkanlığın olduğu bir yerde yine kayyum atandı ve kadın başkanın görevi düştü.  Dolayısıyla kadın belediye başkanı oranı düşüş gösterdi. Oranlarsak da kadın il belediye başkanı oranı yüzde 14, ilçe belediye başkanları oranları ise yüzde 11 oldu. Kadın adayların oranlarının düşük olması hatta bazı bölgelerde hiç kadın adayın yer almaması eşit temsiliyete aykırı bir durumdur. Erkek egemen bir toplumun ve sistemin, özelliklede karar verme mekanizmalarının erkek egemenliğinin elinde olması, eril olması bu sonuçları karşımıza çıkarıyor. Erkekler kendilerine bir sistem kurmuşlar. O sistem içerisinde, o düzen içerisinde bir işleyiş var. Yaşanan bu durum onlar için aslında belki çok normal ama eşitlik anlamında ve aslında sadece toplumsal cinsiyet eşitliği için değil, demokrasi adına da çok ciddi bir problemdir. Eşit temsil edilemezseniz ve yeterli demokrasi olduğu konusu da tartışılabilir. Bizler kadınlar olarak kendi isteklerimizi anlatabiliriz. Kendi yaşamlarımızla ilgili kanunları, çalışma hayatlarımızla ilgili kanunları, ailemizle ilgili, annelikle ilgili kanunlarımızı biz kendimiz de koyabiliriz, bunlara katkı sunabiliriz. Bu kanunların erkeklerin belirlemesi, bu kanun yapıcılarının hepsinin erkek olması, onların bakış açılarına göre belirlenmesi kadın temsiliyetine fayda sağlamaz tam tersi olumsuzluk yaratır.  Kadın cinayetleri de yaşanılan bu sürecin sonunda oluşuyor. ‘Kadınlar illaki o sandalyelerle masalarda koltuklarda oturmak zorunda mı?’ diye soruyorlar. Evet zorunda. Kadınlar o koltuklarda oturacak, kadınlar kararlar alacaklar ve sistem kuracaklar” ifadelerini kullandı.

KADIN POLİTİKARINDA KADIN YOK

Önkol İçhedef, “Daha önce bir çalışmamız olmuştu. Siyasi partilerin tüzüklerini inceledik. Yapılan o incelemede parti tüzüklerinde kadın kelimesi nerelerde geçmiş ve hangi alanda kullanılmış diye baktık. Maalesef bazı siyasi partilerde ‘kadın’ kelimesi sadece kadın kollarında geçiyor. Kadınlarla ilgili çalışmalarda, projelerde ve politikalarda kadın kelimesi geçmiyor.  Kadınlara bir alan çiziliyor. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı sadece kadın. Biz buna da karşıyız. Bir savunma bakanı, içişleri bakanı, dışişleri bakanı, maliye bakanı da kadın olmalıdır. Erkeklerin olduğu bakanlıkların tamamında kadınlarda olmalıdır” diyerek sözlerini tamamladı.