Halil Gündoğdu: Ayakkabı ihracatında rekabeti kaybediyoruz

KEMAL ÖZKURT – ÖZEL HABER Türkiye’de ayakkabı sektörü her geçen gün kan kaybediyor. Türkiye genelinde ayakkabı ihracatı 2024 yılının ilk 4 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29 oranında gerileyerek, 485 bin 45 dolardan 342 bin 768 dolara, Ege Bölgesi’nde ise aynı dönemde yüzde 26,3 gerileyerek 49 bin 567 dolardan, 36 bin 513 dolara düştü. Döviz kurlarının baskılanması ve girdi maliyetlerinin artmasıyla Türkiye’nin, Almaya, Fransa, İngiltere ve Portekiz gibi ihracatçı ülkelerle rekabet edemeyecek konuma geldiğini belirten Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (EDMİB) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Halil Gündoğdu, piyasada yaşanan daralma, girdi maliyetlerinin yükselmesi ve dolar kurunun istenilen seviyede olmaması sebebiyle ayakkabı sektörünün ihracatçı ülkelerle rekabet edemediğini söyledi.

İHRACATTA REKABETİ KAYBEDİYORUZ

İç piyasada yaşanan daralma, döviz kurunun ihracat için düşük kalması ve girdi maliyetlerinin artması sebebiyle Almaya, Fransa, İngiltere ve Portekiz gibi sektörde rakip ülkelerle rekabet edemeyecek konuma geldiklerini ifade eden Gündoğdu, “Ege Bölgesi’ni Türkiye’den ayıran kendi özelleri var. Biz daha çok Avrupa Birliği ülkelerine ihracat yapıyoruz. Fakat burada da ciddi düşüler söz konusu. İhracat rakamlarımızda Ege Bölgesi özelinde Nisan ayında ayakkabı sektöründe geçen yıla oranla yüzde 25’lik bir düşüş yaşandı. Deri ve deri mamullerinde ise bu oran yüzde 16,9. Bu düşüşleri en çok iç piyasada ki daralmalar, enflasyon ve döviz kurunun sabit kalması etkiliyor. Fiyatlandırma ve AB’ye yakın olmamızdan dolayı ihracatta avantajlı konumdaydık. Ama maalesef son dönemde döviz kurunun istediğimiz seviyelerde olmaması ve enflasyon odaklı maliyetlerimizin yükselmesiyle rekabetçi bir fiyat veremez konuma geldik. Fiyat anlamında bizim en büyük rakibimiz Uzak Doğu’yken şu anda Avrupa Birliği kısmında da bazı ülkelerin fiyatlarına ulaşamıyoruz ve onlar bizim fiyatlarımıza çok kolay ürün satabiliyor. Bunların başında Portekiz geliyor. Özellikle deri ayakkabıda Portekiz bizim en büyük rakibimiz konumunda” diye konuştu.

PERSONEL MALİYETLERİ BİN DOLARA DAYANDI

Girdi maliyetlerinin yanı sıra asgari ücretli çalışanın maliyetinin bin dolara dayandığını söyleyen Gündoğdu, “Girdi maliyetlerimiz inanılmaz yüksek. Türkiye’den hammaddeyi aldığınız zaman Türkiye’de ki fiyatla alıyorsunuz. Hammadde üreticisi de Türkiye’de ki maliyetlere göre bir fiyat veriyor. Ama bizim rakibimiz herhangi bir ek vergi olmadan tabanı Çin’den alıyor. Burada taban üreticisinin de suçu yok. Çünkü o da Türkiye’de ki maliyetlere göre fiyat veriyor. Bizim ülke fiyatlamasıyla ilgili bir sıkıntımız var. Burada enflasyon en büyük etken. Daha önce enerji maliyetleri diyorduk ama enerji maliyetleri günümüzde dengeye gelmiş durumda. Öte yandan, işçilik kısmında ciddi bir maliyet artışı oldu. Asgari ücretli bir çalışanın maliyeti 250-300 dolarlardan bin dolarlara gelmiş durumda. Oysa Çin, Vietnam gibi ülkelerde bu tutar 100-250 dolar arasında. Bu da ister isteme fiyatların yükselmesine sebebiyet veriyor” ifadelerini kullandı.

DÖVİZ ENFLASYON ORANINDA ARTSIN YETER

Dolar kurunun enflasyon oranında artmamasından dolayı fiyat veremediklerini söyleyen Gündoğdu, “İtalya’da düzenlenen son Garda fuarında maliyetlendirme yaparken euroyu 40 lira civarında düşünüp ona göre fiyat vermiştik. Ama geldiğimiz noktada euro 35’lerde kaldı. Döviz kuru buradaki en belirleyici nokta. Bizim fiyat veremememizin en büyük nedeni kurun beklediğimiz gibi yükselmemesi. Seçimlerden sonra tüm ihracatçılarda yükselecek umudu vardı ama maalesef olmadı. İhracatçının ayakta durabilmesi için dövizin enflasyon oranında artması gerekiyor” dedi.

BÖYLE GİDERSE İSTİHDAM KAYBI KAÇINILMAZ

Sektörde yaşana istihdam kaybının İzmir’i çok fazla etkilemediğini dile getiren Gündoğdu, “Şu anda sektörde yetişmiş elemanla ilgili çok ciddi sıkıntılarımız var zaten. Normal şartlarda yetişmiş elemanı zor bulurken işten çıkarmak kolay değil. O yüzden işverenin en son yapacağı şey çaresizlikten personel çıkartmak olacaktır. Ama işler böyle giderse de bu kaçınılmaz bir son” dedi. 2024’ün ilk çeyreğinde ihracatta ciddi düşüşler yaşansa da Haziran ayında düzenlenecek olan Expo Riva Schuh & Garda Bags fuarının sektörde belirleyici rol oynayacağını ifade eden Gündoğdu, “Bu süreçten sonra ikinci çeyrekte yavaş yavaş bir toparlanma olacağını düşünüyorum. Yıl sonuna doğru düşüş yaşansa da 2023’ün çok altında ihracat rakamları beklemiyorum. Geçen yıla oranla yüzde 5 ile 10 arasında ihracat kaybıyla yılı kapatacağımızı tahmin ediyorum” şeklinde konuştu.  

ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ İSTİYORUZ

Ayakkabı üretiminde teknolojik anlamında ciddi eksikliklerin olduğuna dikkat çeken Gündoğdu, İzmir ve İstanbul’da kurulacak Deri Ürünleri ve Mamulleri Organize Sanayi Bölgesi ile birçok sorunun ortadan kalkabileceğini söyledi. Hem İstanbul’da hem Ege’de ayakkabıcılık sektörü çok küçük ve eski sanayi sitelerine sıkışmış durumda olduğunu belirten Gündoğdu, “İzmir’de Işıkkent Ayakkabıcılar Sitesi ve çevresinde, Sarnıç’ta, Karabağlar’da, Atatürk Organize Sanayi’sinin küçük bir bölümünde ve Pancar’da üretim var. Bunlar bir arada olmayınca sektör sorunları da tek dilde ifade edilemiyor. Buralarda üretim yapmak mümkün değil. Teknoloji alanında çok büyük eksikliğimiz var diyoruz. Yan sanayimiz gelişmiyor çünkü bir arada değiliz. OSB’de bir arada olduğumuz zaman sektörel destekler konuşturulabilir ve bu sorunların çözümü daha kolay olur. Deri mamulleri deyince yapmak istediğimiz sadece ayakkabı değil. Ayakkabının yanında saraciye ürünleri, belki onun yanında deri konfeksiyonu da ekleyip Deri Ürünleri ve mamulleri Organize Sanayi Bölgesi diye toplu bir şey yapmak istiyoruz” dedi.