Çalışma yaşı 10’un altına düştü… İSİG Meclisi’nden çocuk işçi isyanı!

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi ‘Çocuk işçiliğe, gençlerin güvencesiz çalıştırılmasına ve iş cinayetlerine son’ başlıklı bir açıklama yayımladı.

Açıklamada, “AK Parti’nin hükümet olup ilerleyen yıllarda hızla devletin merkezinde yer alışının 22. yılındayız. Bu dönemde hayata geçirilen tarım, sanayi, eğitim ve sosyal politikalar her geçen gün daha fazla çocuğun işçileşmesini beraberinde getirdi. Diğer yandan ise sanki ‘çocuk işçilik’ yokmuş gibi bir hava verilerek bu sorun görünmez kılınmaya çalışıldı” sözlerine dikkat çekildi.

SİSTEMATİK BİR UCUZ EMEK SÖMÜRÜSÜ

“Ancak çocuk işçilik gerçeğini örtemezsiniz” denilen açıklamada, “Son on yılda en az 689 çocuk, daha evvel devletin eksik tuttuğu verileri de eklediğimizde de AK Partili yıllarda en az 925 çocuk işçi hayatını kaybetti. Çocuk işçiler tarım sektöründe ailesiyle birlikte mevsimlik olarak ücretli veya tarlasında çalışanlardır, çocuk işçiler haftanın bir günü okulda, dört günü işyerinde olan MESEM adı altında çalışanlardır, çocuk işçiler kentlerin varoşlarında aile içi emek kapsamında ücretsiz çalışanlardır, çocuk işçiler iş öğrensin diye yaz tatilinde çalışanlardır, çocuk işçiler harçlığını kazansın diye tanıdığın yanına verilenlerdir... Ama çocuk işçiler sistematik olarak Türkiye kapitalizminin daha ilköğretim çağındayken bile acımasız üretim çarklarına soktuğu oyun alanlarından koparılan çocukluğunu, gençliğini ve sağlığını işyerlerinde bırakan bu ülkenin geleceğidir. Kesinlikle geçici bir olgu değil bilinçli sistematik bir ucuz emek sömürüsüdür” mesajı verildi.

ÖĞRENCİLER GENÇLİKLERİNİ İŞ YERLERİNDE BIRAKIYOR

Türkiye’de çocuk emeğinin sömürüsünde yaygın bir şekilde kullanılan temel yasal modelinin çıraklık olduğunu hatırlatan İSİG Meclisi, “Yoksul ailelerin çocuklarına yapılacak eğitim yatırımının maliyetini ortadan kaldırmak üzere kurulan ve 1970’lerden bu yana uygulanan bu model sınıfsal eşitsizliği derinleştirmiştir. MESEM, 2016 yılı sonuna kadar var olan ‘Çıraklık Eğitim Merkezleri’nin devamı niteliğindedir. Yani (4+4+4 modeli birlikte) eğitim sisteminin içine daha fazla entegre edilmiş ve kitleselleştirilmiş bir çocuk işçilik sisteminden bahsedebiliriz. Türkiye’nin uluslararası iş bölümündeki rolünü düşündüğümüzde MESEM ile yapılan ara eleman yetiştirmek ve ucuz emek gücü ihracıdır. MESEM kapsamında başta metal, gıda, tekstil, kimya, ağaç işkolları olmak üzere yaklaşık 1,5 milyon öğrencinin olduğu açıklandı. Bu öğrencilerin yaklaşık 300 binini ise 18 yaşın altındaki çocuklardan oluşuyor. Yani çocuk işçilik ‘bir gün okulda dört gün işyerinde eğitim alma’ uygulamasıyla meşrulaştırılıyor. Tabi bu uygulamanın kökenlerinde 24 Ocak kararları ve 12 Eylül darbesi ile hayata geçirilen neoliberal politikalar, 1990’lı yıllardan itibaren eğitimin metalaştırılması ve sanayi-eğitim iş birliği politikaları, 2006 yılında MEB-Koç Holding iş birliği ile ‘Meslek lisesi memleket meselesidir’ şiarıyla öğrencilerin sanayi için ara eleman olarak yetiştirilmeye başlanması gibi adımlar bulunmaktadır. MESEM ile sermayeye ucuz emek sağlanırken çocuklarımız sağlıklarını ve gençliklerini iş yerlerinde bırakmaktadır” eleştirisinde bulundu.

ÇOCUKLAR EHLİYETSİZ VE İŞ YETİŞTİRME BASKISI ALTINDA

Tarım işçiliğinin çocuklar için ‘en kötü çalışma biçimleri’ arasında yer aldığını kaydeden İSİG Meclisi, şunları ekledi: “Gezici mevsimlik tarım işçiliği ise tarım işçiliğinden de farklı olarak özellikle çocuk işçiler için pek çok sağlık riski barındırmaktadır. Tarım işçisi çocukların en önemli problemlerinden birisi de uzun çalışma saatleridir. Tarımda çalışan çocukların çalışma saatleri ortalamanın üzerinde seyretmekte ve haftalık 60 saati bulabilmektedir. İnşaat işçisi çocuklar ise genellikle ailenin diğer üyeleriyle ya da akrabalarıyla birlikte çalışmaktadır. Genel olarak kalfalık, çıraklık yapsalar da iş yükü bakımından yetişkinlerle aynı biçimde çalışmaktadırlar. Yetişkinlerden farklı olan koşulları ise sadece aldıkları ücretin daha düşük olmasıdır. Tarımın ardından en fazla çocuğun çalıştırıldığı sektör hizmet sektörüdür. Özellikle son yıllarda kitleselleşen bir meslek olan moto-kuryelikte çocuklar ehliyetsiz ve iş yetiştirme baskısı altında çalıştırılmaktadır.”

GECEYİ SOKAKTA VE ÇÖPLÜKLERDE GEÇİREN ÇOCUKLAR

Son olarak şu ifadelere dikkat çekildi: “Sokakta çalışan çocuklar genel olarak ayakkabı boyacılığı, seyyar satıcılık, araba camı silme, atık toplama gibi işlerde çalışırken, bu işler genel olarak kalabalık şehir merkezlerinde ve tehlikeli ortamlardadır. Çalışma yaşı 10’un altına düşmüştür. Dengeli ve yeterli beslenmeyen, bir kısmı ise geceyi sokakta veya çöplüklerde geçiren çocukların çalışmaları haftanın 7 günü ve günlük 14 saate varan çalışma saati bulabilmektedir. Sonuç olarak;
Türkiye sanayisinin dünya pazarlarında, özellikle AB pazarında, var olmasının yegâne yolu ucuz işgücü ihracıdır. Bu noktada çocuk işçilik elzemdir. Çocuk işçiliğin ancak üretenlerin yönetmesi durumunda önlenebileceğinin bilinciyle; Çocuk işçilik yasaklanmalıdır. Eğitime verilen bütçe artırılmalı, MESEM uygulamasına son verilmeli, mesleki öğrenim çocuk ve gençlerin gelişimine uygun bir biçimde planlanmalı ve kamusal kurallar çerçevesi içinde olmalıdır. Ancak bunları sistem içinde ifade etmek tek başına bir anlam ifade etmiyor. Örgütlenmek, mücadele etmek ve direnmek gerekiyor.”