Karadeniz Ereğli’nin sembol kumaşı: Elpek bezi nedir?

Karadeniz'in mistik atmosferi ve zengin kültürel dokusu, yüzyıllar boyunca pek çok el sanatına ilham kaynağı oldu. Bu sanatlardan biri de Zonguldak’ın Karadeniz Ereğli ilçesinde yoğun olarak üretilen ve geçmişi binlerce yıl öncesine dayanan elpek bezidir. Geleneksel yöntemlerle el tezgahlarında dokunan bu özgün kumaş, yöredeki el işçiliğinin ve keten dokumacılığının önemli bir sembolü haline geldi. Elpek bezi nedir? Birlikte inceleyelim.

Elpek bezi nedir?

Elpek bezi, Zonguldak’ın Karadeniz Ereğli isimli ilçesinde, Düzen adı verilen el tezgahlarında keten ve pamuk iplikleriyle hazırlanan yöresel bir el dokumasıdır. Karadeniz Ereğli yöresinde uzun yıllar köylülerin geçim kaynağı ve giyim malzemesi olarak önem taşımış olan elpek bezi, sanayileşme süreciyle birlikte dokumacılığın ve keten tarımının azalmasıyla önemini yitirdi.

Elpek bezinin tarihi nereye dayanıyor?

Tarihi geçmişi 6 bin 500 yıl öncesine dayanan Karadeniz Ereğli yöresindeki keten dokumacılığı, Frigler döneminde yaygınlaştı. Bölgede, Osmanlı donanması için yelken bezi üretimi gibi çeşitli amaçlarla elpek bezinin kullanıldığı biliniyor. Geçmişte giyim malzemesi olarak sıkça kullanılan elpek bezi, zamanla kaybolma seviyesine geldi. Ancak 1997 yılında, Nilgün Efes tarafından Kandilli Semti’nde bir dokuma evinin kurulmasıyla yeniden canlandırıldı. Günümüzde elpek bezinden masa örtüleri ve hediyelik eşyalar üretilmektedir ve bu ürün Karadeniz Ereğli'sinin simgesi haline gelmiştir.

Elpek bezi nasıl dokunur?

Elpek bezi geleneksel olarak Düzen adı verilen el tezgahlarında dokunur. Bu tezgahlar el ile kullanılan iki ayaklı tezgahlardır. Dokuma işlemi bezayağı tekniği ile gerçekleştirilir. Dokumada kullanılan iplikler genellikle keten ve pamuk karışımıdır. Dokuma işlemi sırasında, iplikler tezgaha sabitlenir ve ardından ayaklarla tezgahın belirli bir kısmı yukarı kaldırılır. İplikler arasına dokuma işlemi için atkı ipliği yerleştirilir. Sonra tezgahın belirli bir kısmı aşağı indirilir ve atkı ipliği ile birlikte iplikler arasına yerleştirilir. Bu işlem tekrarlanarak elpek bezinin deseni oluşturulur. Elpek bezi dokumalarında tek renk veya renk tekrarları kullanılarak, boyuna dikey çizgili desenler oluşturulur. Dokuma işlemi el ile yapıldığı için elpek bezlerinde el işçiliğinin izleri ve doğallığı gözlemlenebilir.

Elpek bezi fiyatları ne kadar?

Elpek bezi fiyatları, birçok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bunlar arasında kullanılan malzeme kalitesi, dokuma sürecinin zorluğu, dokunan ürünün büyüklüğü ve işçiliğin detayları yer alır. Genel olarak elpek bezinin fiyatı, dokunan ürünün büyüklüğüne ve işçiliğine göre değişir. Örneğin masa örtüleri, elpek bezinden yapılan küçük hediyelik eşyalardan daha fazla malzeme ve işçilik gerektirebilir. Bu nedenle daha yüksek bir fiyata sahip olabilirler. Elpek bezinin kalitesi de fiyatı etkileyen bir faktördür. Daha kaliteli malzemeler kullanılarak ve daha dikkatli bir işçilikle dokunan elpek bezleri çoğu zaman daha yüksek fiyatlara sahip olur. Ancak, kesin fiyatlar için doğrudan bir dokumacıya veya elpek bezleri satan bir mağazaya başvurmak en iyisidir. Çünkü fiyatlar bölgeye, satıcının politikalarına ve dokunan ürüne göre değişiklik gösterebilir.