Egeli bilim insanından Göz Yüzey Kök Hücresi Çoğaltılmasına yönelik proje

Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak proje yürütücüsü Doç. Dr. Özlem Barut Selver’i makamında ağırlayarak çalışmalarında başarılar diledi. Rektör Prof. Dr. Budak, Ege Üniversitesinin özellikle sağlık alanında önemli projelere imza attığını, bu projelerin de ulusal ve uluslararası arenada pek çok yetkili kuruluş tarafından desteklendiğini vurguladı. 

Proje hakkında bilgi veren Doç. Dr. Özlem Barut Selver, “Bebek zarı olarak bilinen insan amniyon membranı (iAM); yangı baskılayıcı ve yara iyileştirici özellikleri ile tıpta birçok alanda yaygın kullanımı bulunan önemli bir dokudur. Göz Hastalıklarında, özellikle ağır kimyasal yanıkların tedavisinde ve iyileşmeyen ülserlerde, yara iyileşmesini hızlandırmak, yangıyı baskılamak, enfeksiyonu önlemek ve yer kaplayıcı özelliğinden faydalanmak amacıyla uygulanan iAM, sıklıkla kriyoprezervasyonla hazırlandıktan sonra ‘amniyon membran nakli’ şeklinde kullanılmaktadır. Bu kullanım şeklinin, cerrahi gerektirmesi, istenilen süre kadar kullanılamaması ve yarı opak yapısı nedeniyle objektif klinik gözlemin yapılamaması gibi kısıtlılıkları bulunmaktadır. Bu kısıtlılıkları azaltmak adına, amniyon membran ekstraktının (AME) hazırlanması, uygun saklama koşullarının sağlanması amacıyla liyofilize edilmesi ve buradan hareketle oftalmik çözeltisinin hazırlanarak klinik pratikte uygulanması fikri doğmuştur. AME formu kullanımının en büyük avantajı, cerrahi girişim gerektirmemesi, tedavi süresince oküler yüzeyin objektif klinik gözleminin yapılabilmesi, uygulama süresi boyunca yüksek ve sabit miktarda büyüme faktörü desteği sağlayabilmesi ve uzun bir raf ömrüne sahip olabilme potansiyelidir. Görme fonksiyonunun iyi olabilmesi için, göz yüzeyinde bulunan saydam doku olan korneanın sağlıklı olması gerekmektedir. Göz yüzeyi kök hücreleri korneanın yenilenerek sağlıklı kalmasından sorumludur. Kimyasal yanıklar gibi durumlarla bu kök hücrelerin hasarlanması, kök hücre yetmezliği ile gelişen körlükle sonuçlanabilir. Böylesi bir problemde kaybedilen kök hücrelerin yerine konması kritik önem taşır. Laboratuvarda bu kök hücrelerin çoğaltılması ile ilgili tüm dünyada uzun yıllardır çalışmalar sürmektedir” dedi.

“5 yıldır aktif olarak AME ile ilgili çalışmaktayız”

Doç. Dr. Barut Selver, “Göz yüzey kök hücreleri ile ilgili olarak 20 yıldır, AME ile ilgili olarak ise 5 yıldır aktif olarak çalışmaktayız. Bu konular ile ilgili birçok TÜBİTAK ve TÜSEB da dâhil olmak üzere ulusal ve uluslararası proje tamamladık. Çalışmalarımıza 2021 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi içinde kurduğumuz Oküler Yüzey Araştırma Laboratuvarında devam etmekteyiz. Bugüne kadar yapmış olduğumuz çalışmalarla gelmiş olduğumuz noktada ise, AME içeriğinde diğer büyüme faktörlerine göre daha yüksek miktarda Transforme edici büyüme faktörü beta (TGFβ) bulunduğunu gözlemledik.  TÜSEB projemiz ile ortamdaki TGFβ reseptör inhibisyonunun, oküler yüzey kök hücre kültüründe, destekleyici olarak ilave edilen ve yüksek miktarda TGFβ içeren AME’nin kök hücre artışı sağlama etkisine modülasyonunu tanımlayacağız” diye konuştu.