İLKSES TV’de “Sağlık Haktır” izlencemde devamlı Koruyucu Hekimlik ilkelerinden bahsediyor, duayen Hocamız Nusret Fişek Hocamızın bizlere öğrettiklerini elimden geldiğince aktarmaya çalışıyorum. Hocam; “Sağlıkta yerel değerler çok önemli olup, hastanın kültürü, yaşadığı çevre, işi, kurduğu ilişkileri gözetmeden karar vermek bizleri her zaman yanılgıya götürür” derdi. Ne kadar doğru bir tümce değil mi? Işıklar yoldaşı olsun Hocamızın. Bunu içinde yaşadığımız teokratik baskıcı düzende çok iyi kavradık değerli hocam. Deprem ve sonrası gelişen sel salgınında bu kavramı daha da anlamlaştı. Ülkemizde çarpık yapılaşma ve çevresel tahribatlar İle ilintili sel felaketlerinden sonra gelişebilen, sinsi seyreden, çoğu kez grip benzeri enfeksiyonlarla karıştırılan, öldürücü olabilen bir hastalıktan, bir zoonozdan, yani hayvanlardan insana geçebilen bir hastalıktan bahsetmeyip, insanlarımızı uyarmazsak bir hekim olarak görevimizi yapmamış oluruz. Deprem bölgelerinde ve özelikle yağmurların sele dönüştüğü bu günlerde riski artan, genellikle ilkbaharda ve yaz başlangıcında daha da çoğalan LEPTOSPİROZİS ve bunun öldürücü şekli olan WEİL hastalığı her mevsimde gözlenebilen bir enfeksiyon hastalığıdır. Konumuz anlaşılsın diye yine kesin ifadeler kullanıp, sorulu yanıtlı hastalığı kısaca anlatmaya çalışacağım. Bu hastalık konusunda, az da olsa bilinçlenme ve olumlu yönde farkındalık oluşturursak, yetkili ve ilgilileri (onlar nerede ki diyeceksiniz?) uyandırabilirsek, görevimizi yapmış olacağız. Leptospirozis hastalığı nedir? Leptospiro denen burgu şeklindeki bir bakteri tarafından oluşturulan, genellikle hayvanlardan insana geçen bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalığın en sık etkeni nedir? Leptospira İnterrogensdir. Sıklığı ne kadardır? Tüm dünya genelinde görülen bir bakteriyel enfeksiyondur. Nedeni bilinmeyen menenjit yani beyin zarı enfeksiyonu ve beyin iltihabı diye bilinen ensefalitlerin nerdeyse onda biri kadar bu bakteri ile oluşur. Leptospirozis’e erkeklerde daha sık rastlanır. Leptospirozis hastalığı nasıl oluşuyor? Vahşi ve evcil hayvanlar, fare, sıçan, kene leptospirozis için kaynak oluştururlar. Buradan hareketle travmatize yani sarsıntıya bağlı koruyucu engeli zedelenmiş deri ve sümüksü doku dediğimiz mukozalara, yukarıdaki saydığımız hayvanların idrarlarının teması ile bakterinin organizmaya girişi kolaylaşır. Ayrıca leptospira bakterisi ile haşır neşir olan kirlenmiş toprak, durgun sular ve bitkiler hastalık için önemli etmenlerdir. Riskli gruplar nelerdir? Kampçılar, çiftçiler, madenciler, mezbaha çalışanları, veterinerler, askeri birlikler, izciler, yıkama işi ile uğraşanlar, itfaiyeciler, depremzedeler. Kuluçka süresi ne kadardır? Genellikle 7-14 gündür. 2 gün ile 4 hafta arasında olabilir. Bulguları nelerdir? Ateş, titreme, üşüme, baş ağrısı, ileri derecede kas ağrısı, gözde kızarıklık, ense sertliği (her olguda olmaz), nadir de olsa ciltte kanamalı döküntü, ileri forumlarda sarılık, kanlı işeme, öksürük, nefes darlığı, kanlı balgam, bulantı, kusma, karın ağrısı, depresyon. Tanıya nasıl varırız? İyi bir öykü, fizik muayene ve yukarıdaki bulguları göz önüne alarak tanıya yaklaşımda bulunmak olasıdır. Mikrobiyolojik testlerin başında serolojik testler ile hasta idrarında karanlık saha mikroskobu ile bakteri aranması önemlidir. Doku biyopsisinden yararlanılarak tanıya varılabilir. Leptospirozisin ölümcül ağır formu nedir? Weil hastalığı veya sendromudur. Karaciğer ve böbrek tutulumu ile karakterize olup, ölüm oranı yüzde 20 ye kadar çıkabilir. Sel felaketine uğrayan depremzedelerin leptospirozis ve weil hastalığından korunması için neler yapmaları gerekir? Hastalık sinsi seyreden, genellikle sel ve su baskınlarında aklımıza gelen, fareli yaşamın riskli hastalıklarından biridir. Zamanında tedavi edilmediği takdirde ölümcül olan ve en ağır şekli WEİL hastalığından korunma yöntemi olarak kemirgenlerin kontrol altına alınması, koruyucu bot, çizme, eldiven ve giysiler giymek, hastalığı küçümsememek, riskli grupları bu hastalığa karşı eğitmek önemlidir. Tedavisi uygun doz, aralık, sürede antibiyotik ve destekleme tedavisidir.
Sözümüzü Ahmet Arif’ten alınma güzel bir dörtlükle bitirelim. Işıklar yoldaşı olsun.
Seni, anlatabilmek seni.
İyi çocuklara, kahramanlara.
Seni anlatabilmek seni,
Namussuza, halden bilmeze,
Kahpe yalana.
Sevgilerimle…