Türkiye’de hamsi türü tektir

ÖZKAN PEKÇALIŞKAN -ÖZEL HABER

Bu sezon Ege Bölgesi diğer bölgelere göre daha bereketli bir balık sezonu geçiriyor. Egeli balıkçılar, başta Karadeniz olmak üzere ülkenin birçok bölgesine balık gönderiyor. Son 4 ayda hale giriş yapan 50 bin ton balığın çoğunluğu Karadeniz, Marmara ve diğer bölgelerde satışa sunuldu. Sezonun ilk 1,5 aylık döneminde Karadeniz’de av sezonu iyi gitti ancak deniz suyu sıcaklığının düşmemesi nedeniyle hamsi kuzeye yöneldi. Bundan dolayı Marmara ve Karadeniz’deki balıkçı tekneleri de yönlerini Ege’ye çevirdi. Bütün bu gelişmelerle birlikte bölgeden alınan haberlere göre Karadeniz’de bu sezon hamside istenilen verimi alamadıklarından yakınan balıkçıların ocaktan itibaren Gürcistan ve Rusya sularından gelecek hamsiye umut bağladıkları söyleniyor. Karadenizli balıkçılar, Ege’de artan hamsi avına rağmen Ege hamsisine bölgede rağbet olmadığını belirtiyor. Bölgeden gelen haberlere göre Trabzon’da balıkçılar, Gürcistan ve Rusya sularından gelecek hamsiyi dört gözle bekliyor. Yine bölge gazetelerine konuşan Karadenizli vatandaşlar, Ege’den gelen hamsinin lezzet bakımından Karadeniz’de yakalanan hamsinin yerini tutmayacağını belirterek, Karadeniz hamsisinden hiçbir zaman vazgeçmeyeceklerini ifade etti.

TEK BİR HAMSİ TÜRÜ VAR

Konuya açıklık getirmek için görüşlerini aldığımız Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Avlama ve İşleme Teknolojisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr. Adnan Tokaç, öncelikle ‘Ege Hamsisi’ veya ‘Karadeniz Hamsisi’ gibi bir türün olmadığını belirterek, “Türkiye’de hamsi türü olarak tek bir tür var. Dünyada da 7 tane hamsi türü bulunuyor. Bizdeki hamsi türü tektir. Akdeniz’de Cebelitarık Boğazı’ndan başlayan ve Karadeniz’i de içine alan bölgede tek bir hamsi türü var. Bu sebepten dolayı Ege hamsisi ya da Karadeniz hamsisi derken o bölgede yakalanan balıktan bahsediliyor” dedi.

DAHA MI LEZZETLİ?

Karadeniz’de yakalanan hamsinin Ege’de yakalanan hamsiden daha lezzetli olması gibi bir tartışmanın çok gereksiz ve göreceli olduğunu ifade eden Prof.Dr. Tokaç, “Sadece hamsi için değil her balık türü için lezzetin dönemsel olarak ve çevresel koşullara bağlı olarak zaman zaman değişiklik göstermesi normal karşılanmalıdır” diye konuştu. Damak tadı açısından Karadeniz’de yakalanan hamsi Ege’de yakalanan hamsiden daha iyidir şeklinde bir genelleme yapmanın yanlış olacağını belirten Prof.Dr. Tokaç, “Karadeniz’deki hamsinin lezzetli olması ve oradaki vatandaşların Ege’de yakalanan hamsiyi beğenmediğini söylemeleri vatandaşların damak tadı alışkanlıklarına bağlıdır” şeklinde konuştu.

ASLAN PAYINI BİZ KAPIYORUZ

Prof.Dr. Tokaç, resmi kayıtlara göre Türkiye’de yıllara göre değişmekle birlikte ortalama yıllık 400-450 bin ton deniz balık üretiminin yaklaşık yarısının diğer bir ifade ile 200-250 bin tonluk kısmının hamsi olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi: “Dolayısıyla hamside diğer tüm balık türlerinde olduğu gibi yıllara göre zaman zaman yükseliş ya da düşüş olabilir. Her zaman balık popülasyonu aynı süreklilikte verim vermez. Önemli olan balık popülasyonunun kendini tamamen yenileyememe durumuna gelmemesidir. Genel olarak hamsi popülasyonuna baktığımızda Azak Denizi’nde oradan ayrılmayan bir hamsi stoku var. Orada kışlıyor yumurtluyor ve sonra bölgesel göçler yapıyor. Bizdeki hamsi mevsimi ise Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde de söylediği gibi kasım ve aralık aylarındadır. İki aylık balık avlanma sürecinde bizim şöyle bir şansımız var; burada Bulgaristan, Rusya, Ukrayna, Romanya, Gürcistan var fakat hamsi avında aslan payını biz kapıyoruz. Bunu bizim kapmamızın nedeni de hamsinin doğal göç yolundan kaynaklanıyor. Hamsi Karadeniz’de yumurtladıktan sonra ana göç akımı olarak batıdan doğuya doğru hareketlenerek kendine bir göç yolu oluşturur. Sinop kıyılarından başlamak üzere hamsi kasım aylarında av vermeye başlar. Sürü olgunlaşır, toparlanmaya başlar ve kıyılara yakınlaşır. Bu bize Allah’ın bir lütfudur. Bizim bu durumu çok iyi kullanmamız gerekir.”

HAMSİDEN EN ÇOK BİZ YARARLANIYORUZ

Karadeniz’deki hamsi stoklarının çok iyi kontrol edilmesi gerektiğine işaret eden Prof.Dr. Tokaç, “Karadeniz’deki hamsi stoklarından hamsinin göç yolu nedeniyle Karadeniz’e kıyısı olan diğer ülkelere nazaran daha fazla balıkçılık yapma şansımız oluyor. Çünkü hamsi bizim sularımızda toplanıyor ve av veriyor. Gürcistan’a geçmeden önce sürünün bir kısmı yumurtladıkları yere tekrar geri dönüyor ve biz orada yine hamsi avlayabiliyoruz. Doğu Karadeniz’de Sinop ve Batum arası yoğun bir avcılık yapılıyor. Hamsiden bir gidişinde bir de dönüşünde yararlanıyoruz. Hamsi asıl yoğunluğu Doğu Karadeniz’de yaşıyor. Karadeniz’de diğer bölgelerde de hamsi var ama hamsiden en çok biz yararlanıyoruz” diye konuştu.

KÜRESEL ISINMA ETKİLİ OLABİLİR

Son olarak küresel ısınma tehdidinin deniz canlılarını da etkilediğine değinen Prof.Dr. Tokaç, sözlerini şöyle noktaladı: “Balıklar su sıcaklığına doğrudan bağlı olarak yaşarlar. Balığın vücut sıcaklığı aşağı yukarı suyun sıcaklığı ile aynıdır. Deniz suyu sıcaklığındaki değişiklik balığın hareketlerine hemen etki eder. Küresel ısınmanın balıkçılık üzerine mutlaka etkisi oluyordur, olacaktır. Ama bu konuda kesin bilgi sahibi olmak için çok büyük bütçeli araştırmalar yapmak gerekiyor. Küresel ısınmadan kaynaklı birçok yabancı balık türünün sularımıza geldiği bilinen bir gerçektir. Yabancı türlerin buraya gelmesi bizim yerel türler üzerinde mutlaka bir etkileşime yol açar. Bu etkileşim genellikle olumsuz oluyor ama bazen de olumlu olup oradaki balıkçının av verimini arttırabiliyor. Ülkemizde düzenli olarak devlet politikası olarak balıkçılığın izlenmesi gerekiyor. Bilimsel parametrelerle her yeri izlemeli ve takibini yapmalıyız. Bu konuda çalışma yok mu var ama genellikle yapılan bu çalışmalar kısa bir dönemi kapsamakta oysaki balıkçılık izleme çalışmaları uzun soluklu ve zaman serileri içeren çalışmalardan oluşması gerekmektedir.”

EGE’DE HAMSİ 10 TL

S.S. Güzelbahçe Su Ürünleri Kooperatifi Başkanı Ahmet Yapıcı da bu sene Ege’de bol miktarda hamsi avladıklarını belirterek, Karadenizlilerin Ege’den giden balığı lezzetli bulmadıklarına yönelik eleştirilerine karşı şunları söyledi: “Karadenizliler, Karadeniz’de yakalanan balığın lezzetine alıştığı için Ege’den giden hamsinin lezzeti onların damak tadına uymuyor demek ki. Bize de Ege’de avlanan hamsinin tadı daha güzel geliyor. Şu anda Karadeniz’de hamsi yok. Hamsiyi Gürcistan’dan getiriyorlar. Bu sene Ege’deki balıkçıklar altın çağını yaşıyorlar. Şu anda balıkçının durumu Ege’de çok iyi. Hava muhalefetinden dolayı Karadeniz’de balık olmadı ancak Ege’de bol miktarda oldu. Hamsi fiyatları şu anda tam vatandaşın yiyeceği durumdadır. Geçen sene hamsinin kilosunu 20 TL’den satarken, bu yıl hamsinin kilosunu 10 TL’den satıyoruz.”